Pankreas kanseri nedir?
Pankreas, karın boşluğunda 15 cm. büyüklüğündeki çift fonksiyonlu bir salgı bezidir. Etrafı; mide, ince bağırsak, dalak ve karaciğer ile çevrili olan pankreas, “ekzokrin” ve “endokrin” adında iki temel görevde önemli rol üstlenir. Ekzokrin; sindirime yardımcı olan ve özsuyu salgılayarak ince bağırsağa iletme görevini görür. Bu görevi yerine getirmesiyle birlikte karbonhidrat, protein ve yağlar ayrıştırılır ve enerji olarak depolanmasına yardımcı olur. Endokrin ise glikojen ve insülin hormonları salgılayarak kandaki glikozu belli bir seviyede tutmaya çalışır. İnsan vücudunun fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için önemli görevlere sahip olan pankreastaki hücrelerin anormal bir şekilde büyüme göstermesinden sonra kanser oluşmaya başlar.Uzmanların verdiği bilgiye göre çoğunlukla pankreas kanseri ekzokrin hücrelerinin bulunduğu bölgede oluşmaya ve çoğalmaya başlar. Bu bölgede büyümeye ve çoğalmaya başlayan kanser “adenokarsinom” olarak da bilinen ekzokrin tümörüdür. Bunun yanında endokrin hücrelerinde de gelişebilen ancak ekzokrin hücrelerine göre çok daha nadir görülen endokrin kanseri ise adacık hücrelerinde gelişmeye başlayarak ilerler ve ileri evrede kişinin yaşamını ciddi anlamda kalitesizleştirir ve ölümüne yol açabilir.
Pankreas kanseri türleri nelerdir?
Pankreas kanseri türleri tek bir başlık altında incelenebilen kanser türlerinden değildir. Yaygınlık derecesine göre sıralaması yapılan ve kanser türüne göre tedavi yöntemleri uygulanan bu kanser türü de diğer kanserlerde olduğu gibi erken dönemde tanılanması gerekir. İlk evrelerde tanılanan kanserlerde iyileşme süreci daha hızlı gelişmektedir ve hastanın tedaviye cevap vermesi daha rahat olmaktadır. Başlıca pankreas kanser türleri şunlardır;- Rezektabl
- Bölgesel olarak ilerlemiş
- Metastatik (geniş alana yayılmış)
- Nüks (tekrarlayan) Pankreas Kanseri
Rezektabl (cerrahi müdahaleye uygun, ameliyat edilebilir): Pankreas kanserinin son evresi olarak da tanılanabilen rezektabl, cerrahi müdahaleye uygun olması durumunda, tedavi seçeneği olarak uygulanabilen tek yöntem ameliyat ile tümörün alınmasıdır. Ancak her ne kadar bu şekilde bir tedavi şekli gerçekleştirilmiş olsa bile kanserin tekrarlaması görülebilen bir durumdur. Kanserin tekrarlamasını geciktirmek amacıyla ameliyattan sonra gemcitabine (gemzar) veya 5-FU ile birlikte uygulanan kemoterapi tedavisi, tekrarlanmasını 6 ay kadar geciktirmektedir.
Bölgesel olarak ilerlemiş pankreas kanseri: Bu kanser türünde kanser bölgesel olarak yayılsa bile tümör etrafındaki kan damarları ve dokulara yayılabilir fakat buna karşın diğer organlara sıçrama durumu söz konusu olmaz. Bu kanser türünden cerrahi müdahale yapılmaz. Bu durumda, tıkalı safra kanalları açılır veya kanserin tıkadığı bypass ile ince bağırsağa müdahale edilerek tedavi uygulanır.
Metastatik (geniş alana yayılmış) pankreas kanseri: Geniş alan üzerine yayılan pankras kanseri, genellikle karaciğere, akciğere, kemiklere ve beyne sıçrar. Bu tür durumlarda tek başına cerrahi müdahale veya diğer tedavi yöntemleri yeterli gelmez. Bunun için hastaya kemoterapi tedavisi uygulanır ve bu tedavi ile hastanın yaşam süresi uzatılmaya çalışılır.
Nüks (tekrarlayan) Pankreas Kanseri: Pankras kanseri türlerinden yine riskli olan ve metastatik kanser ile aynı tedavi yöntemini gerektiren nüks eden pankreas kanserinde yayılma bölgesi önemli bir detaydır. Kanser uzakta bir bölgeye yayılmış ise bu organ genellikle karaciğer olur, ekzokrin pankreas kanseri olarak değerlendirilen bu durumda yine hastaya kemoterapi tedavisi uygulanarak yaşam süresi uzatılmaya çalışır.
Pankreas kanserinde risk faktörleri nelerdir?
Kanserli hastalıkların çoğunda nedenler tam olarak saptanmış değildir. Pankreas kanseri de yine kesin olarak neyin neden olduğu bilinmeyen bir kanser türü olmakla birlikte kişilerin sigara içmesi ilk risk faktörü olarak değerlendirilmektedir. Bunun yanında genetik faktörler de yine risk olarak değerlendirilmektedir. Uzmanların verdiği bilgilere göre genellikle pankreas kanserindeki risk faktörleri şunlardır;- Pankreas kanserinin oluşmasındaki %30’luk neden, sigara içilmesinden kaynaklanmaktadır,
- Doğal yaşlanma süreci,
- Protein yoksunu sebze ve meyvelerin tüketilmesi, pankreas kanserinde risk faktörü olarak nitelendirilmektedir,
- Vücut kitle endeksi (BM) yüksek olan kişiler,
- Petrol ve kimyasal maddelere maruz kalan kişiler,
- Uzun süre boyunca tedavi edilmeyen kronik pankreas iltihabı,
- Diyabet hastalığı (şeker hastalığı).
Pankreas kanseri belirtileri nelerdir?
Çoğu kanserde olduğu gibi pankras kanseri de erken sürede kendini göstermeyen kanser türlerindendir. Doğal yaşlanma sürecinde 40 yaş üstü kişilerin düzenli olarak doktor kontrolünden geçmeleri ve özellikle de genetik durum söz konusu ise daha erken yaştan itibaren doktor kontrolünden geçilmesi, erken teşhis için önemli bir adımdır. Uzmanlar, geç kalınmış tedavinin hastalık ile mücadele etme yolunda genellikle pozitif sonuçlar vermediğini belirtmektedir.Genel olarak pankreas kanserinin belirtileri şunlardır;
- Yemek sonrası veya yatay pozisyona geçildiğinde artan karın ağrısı,
- Şişkinlik ve gaz sancıları,
- Kusma ve iştah kaybı,
- Koyu renkli veya kanlı idrar,
- Halsizlik,
- Karaciğer ve safra kesesinde büyümenin meydana gelmesi,
- Kaşıntı,
- Varis.
Pankreas kanseri tanısı nasıl konur?
Pankras kanserine tanı koymak için uygulanan birçok test ve tetkik yöntemi bulunmaktadır. Fiziki ve bazı testlerin yapılmasından sonra doktor kanserden şüphelenirse hastadan biyopsi yapılması istenir. Pankreas biyopsisi, kolay bir şekilde yapılabilen bir işlem olup risk ve komplikasyonları nadir görülen bir işlemdir. Daha çok hastalar; iğnenin bağırsaktan geçmesini ve kanama riskinin olmasını abarttıkları için biyopsi yapmaktan korkarlar ancak uzmanların verdiği bilgilere göre abartıldığı kadar zor bir işlem değildir.Pankras biyopsisinde görülebilen komplikasyonlardan biri kanama problemidir. Ancak biyopsiyi yapan kişi alanında uzman bir doktor ise bu riskin yüzde 1’e kadar düşürülebildiği belirtilmektedir. Kanayan damar söz konusu olduğunda bile ameliyat ile müdahale etmeye gerek kalmadan mbolizasyonla (anjioda kanayan damarın tıkanması) kolay bir şekilde kapatılabilmektedir.
Pankreas biyopsisi, ultrason ve tomografi eşliğinde yapılan bir işlemdir. Dolayısıyla biyopsi iğnesinin yönünü kontrol etmek mümkündür. Yani hastaların iğnenin bağırsaklardan geçmesi ile birlikte oluşabilecek komplikasyonlardan korkmalarına lüzum yoktur.
Pankreas biyopsisi nasıl yapılır?
Diğer biyopsi türlerinde olduğu gibi iğneli pankras biyopsisi, uygun yerden hastanın vücuduna kesi atılarak ultrason eşliğinde yapılan bir işlemdir. Ortalama 20 dakika kadar süren bu işlemde bazı düşük komplikasyon riskleri olsa da alanında başarılı ve uzman bir doktorun yapması durumunda riskler en asgariye inmektedir.Biyopsi işleminden sonra hasta gerekli duyulmadıkça aynı gün taburcu edilir. Ancak bazı durumlarda hastanın durumunu kontrol etmek amacıyla 24 saat süreyle gözetim altında tutulması gerekebilmektedir. Tamamen tedbir amaçlı gözetim altında tutulan hasta, bu sürenin sonunda herhangi bir problem söz konusu değilse taburcu edilir ve hasta gündelik işlerine kendini yormamak şartıyla devam edebilir.
Pankreas iğne biyopsisi riskleri nelerdir?
İğneli biyopsi işlemleri genel olarak güvenilir ve risk oranı neredeyse hiç olmayan işlemlerdir. Ancak biyopsiden sonra iğnenin sokulduğu kesi bölgesinde hafif ağrıların oluşması görülebilmektedir. Bu da hasta için herhangi bir riske neden olmamaktadır.Genel olarak biyopsi işlemleri sonrasında en çok görülen risklerden biri kanama problemidir. Ancak pankreas iğneli biyopside bu risk çok nadir görülebilen bir durumdur.
İğneli biyopsinin avantajları nelerdir?
Modern tıp dünyasının ciddi bir anlamda gelişmiş olmasına rağmen ülkemizde çoğu hastanelerde hâlâ ameliyatlı pankreas biyopsisi uygulanmaktadır. Uzmanlara göre bu işlem hem çok riskli hem de hasta açısından dönüşü olmayan yollara girmesine neden olabilmektedir. Ameliyatlı pankreas biyopsisi olan hastalardan %5’lik bir kesim ölüm riski ile karşı karşıya kalabilmektedir. Ölümcül sonuçlarla karşılaşmayan hastaların %30-40 civarında ise ciddi komplikasyonların yaşandığı bildirilmektedir.Tıp dünyasında atılan ileri adımlar sayesinde iğneli pankreas biyopsisi, herhangi bir ölüm riski taşımamakla birlikte komplikasyonlar noktasında da ameliyatlı biyopsiye göre çok daha iyi bir yöntemdir. Ancak işlemi yapan uzmanın alanında deneyimli ve tecrübeli olması son derece önemlidir.
Ülkemizde çok az özel hastanede yapılan iğneli pankreas biyopsisi için öncesinden randevu almak gerekiyor. Devlet hastanelerinde nadiren bulunduğu için randevu almak bazen çok uzun zaman alabilmektedir. Ciddi bir hastalık olmasından dolayı hastaların en kısa süre içinde pankreas biyopsisi yapmaları gerekir. Biyorad, İstanbul’un birçok özel hastanesi ve görüntüleme merkezi ile anlaşmalı bir kurum olup iğneli pankreas biyopsisi konusunda hastalara yardımcı olmaktadır. Çağrı merkezi numaramızdan arayarak randevu oluşturabilirsiniz.
