21.03.2020  |  Yazar: Özkan Korkmaz

Modern tıp dünyasının gelişmesi ile birlikte bazı tercimler de hayatımıza girmeye başladı. Aslında tıp dünyasının neredeyse başından beri kullanılan bir unvan olarak yakından bildiğimiz nükleer tıp uzmanı, tıbbi cihazların ve görüntüleme sistemlerinin tıp dünyasında daha fazla kullanılmaya başladığı dönemlerden itibaren daha fazla duyulmaya başlayan bir terim oldu.

Hastalar doktora giderken veya tedavi olurken kimin hangi vasıfla hastanın tedavisini gerçekleştirdiğini bilmeleri “hasta hakları” kapsamında olup bazı konuları da daha öncesinden bilmesi, sağlıklı bir yaşam adına önemli bilgi kaynağı olacaktır. 

2212.37 meslek kodu ile hizmet veren nükleer tıp uzmanları, “profesyonel meslek mensupları” ana gurubunda yer alırlar. Tıp doktorları olan bu uzmanlar, minimum lisans mezunları olup mesleğinde daha yüksek kariyere sahip olmak istemeleri durumunda doktora da yapabilirler. 

Nükleer tıp uzmanı meslek tanımı

Tıbbi görüntüleme sistemlerinde sık duyduğumuz ve uzmanların da özellikle hastaları uyararak, tedavi ve görüntülemede işin ehline gidiniz uyarılarındaki “işin ehilleri” muhatapları, nükleer tıp uzmanlarıdır.

Nükleer tıp uzmanı, insan vücuduna ve cansız numuneler üzerine radyofarmasötik, radyoaktif madde ve açık iyonizan radyasyon kaynaklarını teşhis ve tedavi amaçlı olarak uygulayan ve değerlendiren uzmanlara denir.

Yani bir diğer deyişle; MR, ultrasonografi, tomografi gibi tıbbi görüntüleme sistemlerinden alınan sonuçları değerlendiren, bu sistemlerde kullanılacak radyoaktif maddelerin hangi ölçüde olduğunu belirleyen ve alınan sonuçları değerlendirerek uzman doktor ile koordineli bir şekilde çalışan kişilere nükleer tıp uzmanı ismi verilmektedir. 

Nükleer tıp uzmanı; adından anlaşıldığı gibi kullanılması gereken görüntüleme sistemleri hakkında bilgi sahibi olan kişidir. Aynı zamanda işletmenin genel çalışma prensipleri doğrultusunda araç, gereçleri ve gerekli ekipmanları doğru şekilde kullanarak işçi sağlığı ve iş güvenliği ile çevre koruma düzenlemelerine ve mesleğin verimlilik ve kalite gereklerine uygun olarak hareket etmekle mükellef olan kişilerdir.

Nükleer tıp nedir?

Kanser hastalıkları, nedeni anlaşılmayan hastalık grupları gibi insan yaşamını olumsuz yönde etkileyebilecek tüm hastalıklar hakkında bilgi edinebilmek amacı ve tedavinin uygun şekilde yapılmasını sağlamak amacıyla insanlar doktora giderler.

Kanser hastalıkları özellikle, erken dönemde kendini gösteren belirtilere sahip olmadıkları için düzenli kontrole gitmek, doktorun söylediklerini uygulamak gerekir.

Ancak tüm bunlardan önce yapılması gereken şey, hastalık ile ilgili bilgi almak yani hastalığa tanı ve teşhis koyarak nasıl bir tedavi uygulanması gerektiği hakkında uzmanların bilgi edinmesi gerekir. Her kanser hastalığına aynı bölüm ve aynı uzman bakmaz.

Mesela dahiliye hastalıkları içerisinde yer alan kanser türlerine ortopedi uzmanı bakamaz veya tam tersi, eklem veya bunlarla ilgili bölgelerde oluşan hastalık veya kanserlerle ilgili tedaviyi de dahiliye uzmanları yapmazlar. Ama tüm bölümlerin ortak olarak kullandıkları bir şey vardır; o da hastalığın hangi evrede olduğunu tespit etmek, uygun tedavi yöntemini belirlemek için kullanılan nükleer tıptır.

Nükleer tıp, düşük dozlarda kullanılan radyoaktif maddeler aracılığı ile organ ve dokuların fonksiyonlarının değerlendirildiği bir tıp bölümüdür. 

Meme kanseri, prostat kanseri, akciğer kanseri, gırtlak kanseri, böbrek kanseri veya diğer tüm kanser tiplerinde hastanın ne şekilde tedavi edilmesi gerektiğine karar verebilmek için hastalığın oluştuğu bölgeden örnekler alınır veya görüntüleme sistemleri ile görüntülenerek hastalığın hangi aşamada olduğu tespit edilir. İşte tüm bu işlemlerin yapıldığı alana nükleer tıp alanı denmektedir. 

Radyolojik yöntemler, hastalığın doku ve organlarda meydana getirdiği yapısal değişiklikler ortaya konulur. Nükleer tıp uzmanı ise alınan değerleri inceleyerek olayın fonksiyonel boyutunu incelemeye alarak değerlendirme yapar ve buna göre uygun tedavi yöntemini belirler.

Kanser hastalıklarında nükleer tıp uzmanı ne yapar?

Günümüzde en yaygın hastalıklar arasına giren kanser hastalıkları, erken dönemde tedavi edildiğinde kişinin sağlığına yeniden kavuşması ihtimali daha yüksek olur.

Fakat yukarıda da belirttiğimiz gibi kanser ile mücadele edebilmek için bazı durumlar hakkında bilgi sahibi olmak ve buna göre hareket etmek gerekir. Mesela kanser nedir, kanser nasıl oluşur, kanser türleri nelerdir, kanser türlerine karşı alınabilecek önlemler nelerdir, ailede kalıtsal bir kanser varsa kişinin nelere dikkat etmesi gerekir gibi konularda bilgi sahibi olunması gerekir.

Bundan sonra ise tedavilerin aksatılmaması ve yılda 1 veya ailede genetik olarak görülen kanser tipine göre uzmanların tavsiyelerine uygun şekilde periyodik olarak kanser taramasının yapılması gerekir. 

Kanser taraması ve nükleer tıp uzmanı

Kanser taramaları, fiziki muayene ile başlayan, şüphe durumunda tıbbi görüntüleme yöntemleri ile devam eden bir süreçtir. Örneğin; akciğer kanseri şüphesi ile hastaneye giden bir hastaya öncelikle fiziki bazı muayeneler uygulanır.

Yapılan muayenede herhangi bir kanser hücresinden şüphe edilmesi durumunda, hastadan bazı tetkiklerin yapılması istenir. Kan testi, idrar testi veya kanser türüne göre diğer bazı testlerin yapılması istenir. Bu testlerden alınan sonuçlara göre kişide kanser şüphesi var ise tıbbi görüntüleme yöntemleri ile organ incelenmesinin yapılması istenir.

Örneğin prostat kanseri şikâyeti ile giden bir hastadan multiparametrik prostat MR çekilmesi istenir. Prostat emarı çekilirken prostat organının daha doğru şekilde incelenmesi ve hastalığın hangi aşamada olduğunu öğrenmek için hastaya damar yolundan radyoaktif madde verilir.

Bu madde, boyalı bir ilaçtır ve kanser hücrelerinin olduğu bölgeleri, boya ile tarayarak bilgisayar ortamına aktarır ve bu şekilde değerlendirme yapılır. Nükleer tıp uzmanı tam da burada devreye girer ve cihazın kullanılmasından düşük dozda verilecek radyoaktif maddenin hangi düzeyde olması gerektiğine karar verir ve görüntüleme işlemi için radyoloji uzmanına bilgi vererek çekim yapılmasını ister. 

Nükleer tıp uzmanı ne yapar?

Nükleer tıp merkezlerinde, özel hastanelerde ve devlet hastanelerinde görev yapan nükleer tıp uzmanları, görüntüleme işlemlerinde aşağıdaki işlemleri yapmakla mükelleftir.

1- Her kanser türünün taraması ve değerlendirilmesinde hastaya verilecek radyoaktif ve Radyofarmasötikler farklı yöntemlerle verilir. Bazı hastalara deriden, bazılarına ağızdan, bazılarına solunum yolundan verilebilir. Bu tip yerlerin belirlenmesinde nükleer tıp uzmanı görev yapar. Hastalığın teşhisi için emisyon veya transmisyon yoluyla gama kamera, pozitron emisyon tomografisi, ve diğer hibrit görüntüleme cihazlarının kullanımı, rapor oluşturma görevi, nükleer tıp uzmanını görevidir.

2- Yukarıda saydığımız maddelerin verilmesi ve bununla birlikte hastanın ayakta mı, yatarak mı veya diğer başka şekillerde mi olması gerektiğine de yine nükleer tıp uzmanı karar verir. 

3- Nükleer tıp uzmanının en önemli görevlerinden biri de hastayı ve tedaviyi takip etmektedir. Hastanın ön değerlendirmesini yapmak, tedavi dozunu belirlemek, verilen dozun muhtemel komplikasyonlarını değerlendirerek uzun süre devam eden yan etkilerini değerlendirerek hastayı kontrol altında tutma görevi nükleer tıp uzmanına aittir. 

4- Kanser hastalıkları veya diğer ciddi hastalıkları görüntülemede kullanılan nükleer tıp cihazlarında kullanılacak vücut sıvısı, doku ve atıklarında hormon, enzim, vitamin, ilaç düzeyi ve benzeri ölçümleri yapmak ve amaca uygun olarak insan vücudundaki dağılımları inceleyerek buna göre değerlendirme yapmak da yine nükleer tıp uzmanının görev alanı içerisindedir. 

5- Hastanelere giriş yapan ve hastalara uygulanacak radyofarmasötiklerin kalite kontrolünü yapmak.

6- Tedavi olmak için gelen hastaların, personellerin ve kendi sağlığını radyasyona karşı korumakla görevli olan nükleer tıp uzmanı, aynı zamanda personellerin bu konuda eğitilmesi görevini de üstlenen kişidir. 

7- Teşhis ve tedavide kullanılan radyoaktif madde, radyofarmasötikler ve açık iyonizan radyasyon kaynakların kullanımından sonra kalan miktarın insan ve çevre sağlığı üzerinde yan etkilere neden olmaması amacıyla gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu olan kişi yine nükleer tıp uzmanıdır. 

Nükleer tıp uzmanında olması gereken özellikler

Yukarıda saydığımız görevlerden sorumlu olan ve hasta ile personellerin radyasyona karşı korunmasından sorumlu olan nükleer tıp uzmanını seçmek hastanın haklarından biridir.

Ancak bu konuda hastaların araştırma yaparak sonuca ulaşmaları biraz zordur. Alanında uzman ve deneyimli bir nükleer tıp uzmanı tarafından gerekli muayene ve değerlendirmelerin yapılmasını sağlamak için uygulanacak en iyi yöntem, tercih edilen hastanedir.

Hastanın tercih ettiği hastane ve doktorları hakkında bilgi edinmek ise daha kolaydır. İnternet sitelerinde, sosyal medya ağlarında veya diğer hastane kanallarını inceleyerek bu konuda bilgi edinilebilir.

Bu şekilde hareket ederek tedavi olmak için hastane tercihinde bulunan kişiler, daha doğru bir tercihte bulunmuş olurlar. Bu konuda hizmet veren kurumumuz Biyorad, alanında başarılı ve referans belirleyici hastane ve doktorlarla çalışmaktadır. Güven içinde randevu oluşturmak ve tedavi olmak için çağrı merkezi iletişim numaramızdan ulaşabilirsiniz.